Κατά την 23^η  σύνοδο ολομέλειάς του, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Προστασίας Δεδομένων (ΕΣΠΔ),   εξέδωσε κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με την επεξεργασία δεδομένων υγείας για ερευνητικούς σκοπούς όπως και για τον γεωεντοπισμό και τις σχετικές εφαρμογές του στο πλαίσιο της πανδημίας COVID-19. Οι κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με την επεξεργασία δεδομένων υγείας για ερευνητικούς σκοπούς αποσκοπούν στο να ρίξουν φως στα πιο επείγοντα νομικά ζητήματα σχετικά με τη χρήση δεδομένων για την υγεία, όπως τη νομική βάση της επεξεργασίας, την περαιτέρω επεξεργασία δεδομένων υγείας για τους σκοπούς της επιστημονικής έρευνας, την εφαρμογή κατάλληλων διασφαλίσεων και την άσκηση των δικαιωμάτων των υποκειμένων των δεδομένων. Οι κατευθυντήριες γραμμές αναφέρουν ότι ο GDPR περιέχει διάφορες διατάξεις για την επεξεργασία δεδομένων υγείας για σκοπούς επιστημονικής έρευνας, οι οποίες ισχύουν επίσης στο πλαίσιο της πανδημίας COVID-19, ιδίως όσον αφορά τη συναίνεση και τις αντίστοιχες εθνικές νομοθεσίες. Ο GDPR προβλέπει τη δυνατότητα επεξεργασίας ορισμένων ειδικών κατηγοριών προσωπικών δεδομένων, όπως δεδομένα υγείας, όπου είναι απαραίτητο για σκοπούς επιστημονικής έρευνας.

Επιπλέον, οι κατευθυντήριες γραμμές αντιμετωπίζουν νομικά ζητήματα σχετικά με διεθνείς διαβιβάσεις δεδομένων που αφορούν δεδομένα υγείας για ερευνητικούς σκοπούς που σχετίζονται με την καταπολέμηση του COVID-19, ιδίως ελλείψει απόφασης επάρκειας ή άλλων κατάλληλων εγγυήσεων.

Ο Andrea Jelinek, πρόεδρος του ΕΣΠΔ, δήλωσε: «Επί του παρόντος, καταβάλλονται μεγάλες ερευνητικές προσπάθειες για την καταπολέμηση του COVID-19. Οι ερευνητές ελπίζουν να εξάγουν αποτελέσματα το συντομότερο δυνατό. Ο GDPR δεν εμποδίζει την επιστημονική έρευνα, αλλά επιτρέπει τη νόμιμη επεξεργασία δεδομένων υγείας για να υποστηρίξει τον σκοπό εύρεσης εμβολίου ή θεραπείας για το COVID-19 ».

Οι κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τον γεωεντοπισμό και άλλα εργαλεία ανίχνευσης στο πλαίσιο της πανδημίας COVID-19 στοχεύουν στην αποσαφήνιση των συνθηκών και των αρχών για την αναλογική χρήση δεδομένων τοποθεσίας και εργαλείων παρακολούθησης επαφών, για δύο συγκεκριμένους σκοπούς:

1. χρήση δεδομένων θέσης για την υποστήριξη της αντιμετώπισης της πανδημίας με μοντελοποίηση της εξάπλωσης του ιού προκειμένου να εκτιμηθεί η συνολική αποτελεσματικότητα των μέτρων περιορισμού.
2. χρήση ανίχνευσης επαφών, που στοχεύει στο να ειδοποιεί άτομα που ενδέχεται να βρίσκονται κοντά σε κάποιον που τελικά επιβεβαιώνεται ως φορέας του ιού, προκειμένου να σπάσουν οι αλυσίδες εξάπλωσης το συντομότερο δυνατό.

Οι κατευθυντήριες γραμμές τονίζουν ότι τόσο ο GDPR όσο και η οδηγία e-Privacy περιλαμβάνουν ειδικές διατάξεις που επιτρέπουν τη χρήση ανώνυμων ή προσωπικών δεδομένων για την υποστήριξη δημόσιων αρχών και άλλων φορέων τόσο σε εθνικό όσο και σε επίπεδο ΕΕ στις προσπάθειές τους να παρακολουθούν και να περιορίζουν τη διάδοση του COVID-19. Οι γενικές αρχές της αποτελεσματικότητας, της αναγκαιότητας και της αναλογικότητας θα πρέπει να καθοδηγούν τα μέτρα που θεσπίζουν τα κράτη μέλη ή τα θεσμικά όργανα της ΕΕ και περιλαμβάνουν την επεξεργασία προσωπικών δεδομένων για την καταπολέμηση του COVID-19. Το ΕΣΠΔ υποστηρίζει και υπογραμμίζει τη θέση που εκφράζεται στην επιστολή της προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (14 Απριλίου) ότι η χρήση εφαρμογών ανίχνευσης επαφών πρέπει να είναι εθελοντική και να μην βασίζεται στον εντοπισμό  κινήσεων μεμονομένων ατόμων, αλλά σε πληροφορίες εγγύτητας που αφορούν τους χρήστες των εφαρμογών.

Ο Andrea Jelinek πρόσθεσε: «Οι εφαρμογές (apps) δεν μπορούν ποτέ να αντικαταστήσουν νοσηλευτές και γιατρούς. Ενώ τα δεδομένα και η τεχνολογία μπορεί να είναι σημαντικά εργαλεία, πρέπει να έχουμε κατά νου ότι περιλαμβάνουν εγγενείς περιορισμούς. Οι εφαρμογές μπορούν μόνο να συμπληρώσουν την αποτελεσματικότητα των μέτρων δημόσιας υγείας και την αφοσίωση των εργαζομένων στον τομέα της υγείας που είναι απαραίτητη για την καταπολέμηση του COVID-19. Σε κάθε περίπτωση, οι άνθρωποι δεν θα έπρεπε  να αναγκάζονται να επιλέγουν μεταξύ μιας αποτελεσματικής αντιμετώπισης  της κρίσης και της προστασίας των θεμελιωδών δικαιωμάτων. “

Επιπλέον, το ΕΣΠΔ συνέταξε έναν οδηγό για εφαρμογές ανίχνευσης επαφών ως παράρτημα των κατευθυντήριων. Ο σκοπός αυτού του οδηγού, ο οποίος δεν είναι εξαντλητικός, είναι να παρέχει γενική καθοδήγηση σε σχεδιαστές και χρήστες εφαρμογών ανίχνευσης επαφών, υπογραμμίζοντας ότι κάθε αξιολόγηση πρέπει να πραγματοποιείται κατά περίπτωση.

Και τα δύο σύνολα οδηγιών κατ ‘εξαίρεση δεν θα υποβληθούν σε δημόσια διαβούλευση λόγω του επείγοντος της τρέχουσας κατάστασης και της ανάγκης άμεσης διαθεσιμότητας τους. Δείτε τις οδηγίες εδώ.